در این روزها پیدا کردن و حفظ شغل یکی از دغدغه های اصلی تمامی اقشار جامعه است. نداشتن شغل و استقلال مالی، زندگی افراد را به صورت همه جانبه تحت تاثیر قرار میدهد و اختلال جدی در جنبه های مختلف مانند روانی، اجتماعی، خانوادگی و … ایجاد میکند. در نتیجه افراد دچار چالشهای ناشناخته و جدیدی میشوند و لازم است که تمام نهادهای حکومتی و اجتماعی به شکل تخصصی در میدان حاضر شوند و بسترهای اشتغال را برای همگان فارغ از هر گونه تبعیضی، فراهم کنند.
افراد با آسیب بینایی گروهی از اعضای جامعه هستند که به علت محدودیت دیداری، در استفاده از امکانات و فرصتها نیازهای ویژهای دارند و ضروری است در این رابطه، ملاحظاتی رعایت شود. عدم توجه به این ملاحظات، مشارکت و حضور اجتماعی افراد نابینا و کمبینا و به طبع کارآمدی و استقلال ایشان را مخدوش میسازد. متأسفانه در حال حاضر موانع فیزیکی گستردهای برای حضور و تردد اجتماعی افراد نابينا و کمبینا در محیط جامعه وجود دارد. همچنین به علت نگرش منفی و شناخت غلط، این افراد از سوی جامعه ناتوان پنداشته میشوند یا مورد ترحم و نادیدهانگاری قرار میگیرند. بنابراین آشنایی با توانمندیها و ظرفیتهای شغلی این قشر از جامعه و انجام مداخلات لازم برای مناسب سازی امکانات و فضا های اجتماعی متناسب با شرایط آنها، می تواند بر رشد جامعه و بهبود عملکرد افراد نابینا و کمبینا به صورت متقابل موثر واقع شود. در شرایط کنونی فضای مجازی در سطح جهانی و کشوری، بستر جدیدی برای افراد دارای آسیب بینایی فراهم کردهاست که با وجود موانع فیزیکی و فرهنگی، بتوانند به فرصت های شغلی نوینی دست پیدا کنند.
امروزه بیشتر مشاغل نوین مبتنی بر ظرفیت های فضای مجازی، شکل و شمایل خویشفرما و دورکار دارند و در آنها نیازی به ارتباط حضوری بین کارفرما و متقاضی کار وجود ندارد و یا لازم نیست ارائه دهندگان و خریداران خدمت یک دیگر را از نزدیک ببینند. به همین منظور شرایط ظاهری و بدنی مانند داشتن بینایی، برای پیدا کردن موقعیت های شغلی اهمیت خود را از دست میدهند و افراد نابینا و کمبینا فارغ از نگرشهای منفی رایج، تنها با هویت و رزومه کاری خود در فضای مجازی شناخته میشوند. همچنین ایجاد کردن و به دست آوردن اغلب مشاغل نام برده در کنار خلاقیت شخصی، مبتنی بر مهارتهایی است که میتوان دورههای آموزشی آنها را بدون خارج شدن از خانه، از منابع رایگان یا ارزان قیمت در اینترنت تهیه کرد و فراگرفت که این مسئله، خطر و هزینه تردد را کاهش میدهد. علاوه بر این بستر کارآفرینی در فضای مجازی، فراهمتر است و میتواند با زحمت و هزینه کمتری بدون نیاز به تهیه امکانات فیزیکی گران قیمت و پردردسر مانند لوازم، تجهیزات، اسباب و اثاثیه، دفتر کار و … انواع مشاغل راهاندازی شود. نکته دیگری که فضای مجازی را به عنوان یک بستر کسب درآمد جذاب میکند، این است که با داشتن مهارتهای لازم، میتواند بازار کار را وسیعتر کند و دسترسی به منابع مالی خارجی و گزینههای انتخاب جهانی را فراهم نماید. در نهایت چون انتقال اطلاعات در فضای مجازی تنها با استفاده از نوشته و صوت است، افراد میتوانند راحتتر با دیگران ارتباط بگیرند و شبکهسازی کنند.
در نتیجه با رفع مشکلات کنونی اینترنت در کشور و با ترویج استانداردهای دسترس پذیری در محیط وب و اپلیکیشنهای فارسی، چشمانداز بکر و دست نخوردهای برای اشتغال پیش روی افراد نابینا و کمبینا باز میشود.
با در نظر گرفتن میزان شیوع مشکلات بینایی ( حدود یک تا یک و نیم درصد جامعه) و با توجه به استعداد بالقوه افراد نابینا و کمبینا لزوم رفع موانع مشارکت این گروه از جامعه در عرصههای مختلف شغلی ضروری مینماید. به همین منظور در این میزگرد به مباحث زیر پرداخته شد
• ظرفیت فضای مجازی برای اشتغال افراد نابینا و کمبینا
• وضعیت جهانی و ملی در بسترسازی مشاغل نوین مبتنی بر فضای مجازی
• موانع موجود برای ورود افراد دارای آسیب بینایی به حوزه کسبوکارهای فضای مجازی
• راهکارهای پیشنهادی برای رفع موانع موجود در عرصه اشتغال افراد نابینا و کمبینا با استفاده از فضای مجازی