معرفی متخصصین
این گفتگو با حضور آقای سجاد اسماعیلی (عضو سابق تیم ملی دو و میدانی و قهرمان آمادگی جسمانی کشور) و جمعی از علاقه‌مندان به ورزش برگزار شده است.
میزبان: با صدای سوت ورزشی، لایو این ماه را با موضوع ورزش و فواید آن آغاز می‌کنیم. امروز میزبان آقای سجاد اسماعیلی هستیم تا از تجربیات و دانش ایشان بهره‌مند شویم.
بخش اول: فلسفه ورزش؛ چرا باید ورزش کنیم؟
آقای اسماعیلی: به نظرم کمی از وسط مطلب شروع کردیم. خیلی مسائل دیگری قبل از اینکه ورزش را شروع کنیم، مهم‌تر هستند. ورزش یک مکمل است. اما مکمل برای چه چیزی؟ به نظر من، اولین سوال این نیست که “چرا باید ورزش کنیم؟”؛ اولین سوالی که باید از خودمان بپرسیم این است که “ما چرا زندگی می‌کنیم و هدفمان چیست؟ می‌خواهیم به کجا برسیم؟” ما وقتی نتوانیم به این سوال پاسخ دهیم و جوابی برایش پیدا نکنیم، نمی‌توانیم سراغ اقداماتی مانند ورزش کردن برویم.
هدف از زندگی برای هر فرد متفاوت است؛ یکی موفقیت تحصیلی را دنبال می‌کند، دیگری ورود به یک شغل کارمندی و کسب درآمد، و فردی دیگر هم ممکن است خود را وقف ورزش حرفه‌ای کند. وقتی ما بتوانیم به این سوال اصلی پاسخ دهیم و برنامه‌ای برای رسیدن به هدفمان ترسیم کنیم، آنگاه نقش ورزش به عنوان یک مکمل قدرتمند برای ما پررنگ‌تر می‌شود.
بخش دوم: فواید عمومی و هورمونی ورزش
میزبان: پس با این مقدمه، فواید دقیق ورزش برای ما چیست؟
آقای اسماعیلی: ورزش به عنوان یک مکمل، ابزاری است برای اینکه بتوانیم راحت‌تر به اهدافمان در زندگی برسیم و با مشکلاتی که در مسیر وجود دارد، کنار بیاییم. این فواید هم جسمی، هم ذهنی و هم اجتماعی هستند.
فواید عمومی (جسمی و اجتماعی):
- سلامت جسمانی: تقویت عضلات و استخوان‌ها، تقویت سیستم ایمنی، و کاهش فشار خون که از بیماری‌های آینده جلوگیری می‌کند.
- سلامت اجتماعی: انسان موجودی اجتماعی است و نمی‌تواند از جامعه دور باشد. این تصور که برای موفقیت باید تنها بود، اشتباهی است که متاسفانه وارد فرهنگ ما شده است. ورزش و حضور در محیط‌های ورزشی به تقویت روابط اجتماعی کمک می‌کند.
فواید هورمونی (تأثیر بر ذهن و روان):
ورزش تنها فعالیتی است که می‌تواند به طور همزمان هفت هورمون کلیدی را در بدن ترشح کند. برخلاف مسکن‌ها یا کافئین که اثری موقتی دارند، تأثیر هورمون‌های ناشی از ورزش پایدار و بلندمدت است. مهم‌ترین این هورمون‌ها عبارتند از:
- اِندورفین (هورمون شادی): این هورمون که محققان می‌گویند تأثیر تسکین‌دهنده‌اش ۱۰,۰۰۰ برابر مورفین است، باعث ایجاد حس خوشحالی، کاهش استرس و کاهش دردهای جسمی و ذهنی می‌شود. اگر صبح زود با خستگی از خواب بیدار می‌شوید، یک پیاده‌روی کوتاه می‌تواند با ترشح اندورفین، شما را برای تمام روز سرحال و شاداب کند. تأثیر این هورمون تا ۲۴ ساعت در بدن باقی می‌ماند و با تداوم ورزش (بیش از سه ماه)، سطح آن به طور پایدار در بدن بالا می‌ماند.
- دوپامین (هورمون انگیزه و پاداش): این هورمون مسئول ایجاد عادت‌های مثبت است. وقتی شما بعد از خوردن یک تکه کیک لذت می‌برید، دوپامین ترشح می‌شود. اما دوپامینی که از ورزش ترشح می‌شود، تأثیری سه تا چهار برابر قوی‌تر و پایدارتر دارد و مغز شما را تشویق می‌کند تا این کار مفید را دوباره تکرار کنید.
- BDNF (فاکتور نورون‌زای مشتق‌شده از مغز): این ماده شگفت‌انگیز باعث رشد و تکثیر سلول‌های جدید مغزی می‌شود. تأثیرات اصلی آن عبارتند از: بهبود خلق‌وخو، کاهش افسردگی‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت، و تقویت اراده.
- نورآدرنالین: این هورمون به تنظیم اشتها و خواب کمک می‌کند. اگر پرخوری یا کم‌خوری عصبی دارید یا از بی‌خوابی رنج می‌برید، ورزش می‌تواند با تنظیم این هورمون به شما کمک کند.
- تستوسترون: این هورمون که در خانم‌ها نیز به مقدار کمتری ترشح می‌شود، نقش مستقیمی در افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس دارد.
بخش سوم: تجربیات شرکت‌کنندگان
خانم سمنانیان: من تجربه شخصی در این زمینه دارم. قبل از شروع ورزش منظم، تفاوت ترشح این هورمون‌ها را حس نمی‌کردم. اما پس از مدتی تمرین، آن حس سرخوشی، انگیزه و انرژی بالا کاملاً برایم ملموس شد. در ابتدا بدن برای عادت کردن به زمان نیاز دارد، اما پس از آن، انرژی شما برای سایر کارهای روزمره نیز چند برابر می‌شود.
یکی دیگر از شرکت‌کنندگان: من هم ورزش را شروع کرده‌ام و حالا دیگر نمی‌توانم آن را کنار بگذارم. روزهایی که تمرین نمی‌کنم، احساس کمبود می‌کنم. این یک وابستگی مثبت است که به خاطر همین هورمون‌های شادی‌آور ایجاد می‌شود.
یکی دیگر از شرکت‌کنندگان: تجربه من این بود که ورزش علاوه بر کاهش استرس، حتی باعث کاهش بوی تعریق بدنم نیز شد؛ مشکلی که قبلاً با آن درگیر بودم. این موضوع به خاطر کاهش چربی‌های زیرپوستی (سلولیت) با ورزش است.
بخش چهارم: پرسش و پاسخ تخصصی
سوال ۱: برای کاهش وزن در افراد مبتلا به آرپی، چه ورزشی مناسب است؟ آیا دو و میدانی به تنهایی کافیست؟
آقای اسماعیلی: مفهوم کاهش وزن دیگر یک مفهوم قدیمی است؛ امروزه ما بر روی تغییر ترکیب بدنی (افزایش عضله و کاهش چربی) تمرکز می‌کنیم. بعد از ۳۰ سالگی، بدن به طور طبیعی سالانه حدود یک کیلوگرم عضله از دست می‌دهد. ورزش‌های هوازی (فعالیت‌هایی که بیش از ۵ دقیقه طول می‌کشند) مانند پیاده‌روی و دویدن به‌تنهایی نمی‌توانند این تحلیل عضلانی را جبران کنند. بنابراین، بهترین رویکرد، ترکیبی از ورزش‌های هوازی و ورزش‌های مقاومتی یا کار با وزنه (مانند بارفیکس، شنا یا کار با دمبل) است تا هم چربی‌سوزی انجام شود و هم عضله‌سازی.
سوال ۲: برای فردی با آسیب بینایی که می‌خواهد ورزش را شروع کند، تمرین آنلاین بهتر است یا حضوری؟
آقای اسماعیلی: ورزش آنلاین شدنی است، اما به یک شرط بسیار مهم: مربی باید دانش و تخصص کافی برای کار با افراد دارای آسیب بینایی را داشته باشد و بتواند حرکات را به درستی توصیف کند و فرد را درک کند.
خانم سمنانیان: تجربه من نشان می‌دهد که حتی برای کلاس‌های آنلاین، بهتر است حداقل چند جلسه اول به صورت حضوری برگزار شود تا مربی و ورزشکار با یکدیگر و با فیزیک بدنی هم آشنا شوند و یک تعامل اولیه شکل بگیرد. این کار کیفیت جلسات آنلاین بعدی را به شدت بالا می‌برد.
سوال ۳: مهم‌ترین چالش‌های افراد با آسیب بینایی برای ورزش در باشگاه یا محیط‌های باز چیست؟
آقای اسماعیلی و سایر شرکت‌کنندگان:
- رفت و آمد: این اولین و بزرگ‌ترین چالش است. راهکار اصلی، یادگیری مهارت‌های تحرک و جهت‌یابی با عصای سفید است. در کنار آن، استفاده از تاکسی‌های اینترنتی یا وسایل حمل و نقل عمومی مانند مترو و اتوبوس (که برای افراد دارای معلولیت کارت‌های ویژه‌ای برای استفاده رایگان وجود دارد) می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- نیاز به همراه: برای ورزش‌هایی مانند دویدن یا کار در باشگاه، حضور یک همراه یا مربی ضروری است.
- هزینه‌های مالی: شهریه باشگاه و هزینه مربی خصوصی (که گاهی برای افراد نابینا ضروری است) می‌تواند یک مانع باشد. البته انجمن آرپی در تهران کلاس‌های ورزشی رایگان برگزار می‌کند که راهکار بسیار خوبی است.
- پیدا کردن وسایل در باشگاه: برای کار با دستگاه‌ها و وزنه‌ها، فرد در ابتدا نیاز به یک همراه دارد تا جای هر وسیله را یاد بگیرد و با محیط آشنا شود.
سوال ۴: آیا ورزش دو و میدانی به بینایی افراد مبتلا به آرپی آسیب می‌رساند؟
آقای اسماعیلی: خیر. هیچ مقاله یا نظریه علمی معتبری وجود ندارد که نشان دهد ورزش کردن باعث کاهش دید یا آسیب به چشم در بیماران آرپی می‌شود.
سخنان پایانی
آقای اسماعیلی: به یاد داشته باشید که هر هدفی با سختی همراه است. ما به عنوان افرادی که با یک چالش زندگی می‌کنیم، مجبوریم با محیط پیرامون خود ارتباط برقرار کنیم. یادگیری مهارت جهت‌یابی، اولین قدم برای شکستن محدودیت‌ها و رسیدن به اهدافمان است. اگر واقعاً هدفی را از ته قلب بخواهیم، برای آن می‌جنگیم و مشکلات را به جان می‌خریم.
میزبان: با سپاس فراوان از شما و همه دوستانی که در این لایو شرکت کردید. امیدواریم این گفتگو برایتان مفید بوده باشد. برای همه شما آرزوی سلامتی و موفقیت داریم. خدانگهدار.
